هلدینگ چیست و چه تفاوتی با شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد؟ (آنچه باید بدانید!)

آیا تابه‌حال به این فکر کرده‌اید که یک شرکت چگونه می‌تواند مالک برخی از شرکت‌های دیگر باشد؟ آنها با چه مزایا یا چالش‌هایی روبرو هستند؟ اگر چنین است، ممکن است علاقه‌مند به کسب اطلاعات بیشتر در مورد شرکت‌های هلدینگ و تفاوت آنها با شرکت‌های سرمایه‌گذاری باشید.

در این مقاله توضیح خواهیم داد که هلدینگ چیست، چگونه فعالیت می‌کند و انواع شرکت‌های هلدینگ کدام هستند. همچنین هلدینگ‌ها را با شرکت‌های سرمایه‌گذاری مقایسه خواهیم کرد که نوع دیگری از شرکت‌های تجاری هستند که به‌جای مالکیت یا کنترل شرکت‌های دیگر، در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند. در نهایت مدارک و مراحل لازم برای ثبت هلدینگ را درصورتی‌که قصد تاسیس یا عضویت در آن را دارید، در اختیار شما قرار خواهیم داد. در پایان این مقاله، درک بهتری از هلدینگ و شرکت‌های سرمایه‌گذاری و اینکه چگونه می‌توانند بر کسب‌وکار یا امور مالی شخصی شما تأثیر بگذارند، خواهید داشت.

هلدینگ چیست و چه تفاوتی با شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد؟

هلدینگ نوعی نهاد تجاری است که مالک یا کنترل‌کننده شرکت‌های دیگری به نام شرکت‌های تابعه است. هلدینگ معمولاً خودش کالا یا خدمات تولید نمی‌کند، بلکه به‌عنوان یک شرکت مادر که بر مدیریت، عملیات و امور مالی شرکت‌های تابعه خود نظارت می‌کند، عمل می‌کند. یک هلدینگ همچنین می‌تواند خدماتی مانند برنامه‌ریزی حقوقی، حسابداری یا استراتژیک را به شرکت‌های تابعه خود ارائه دهد.

شرکت سرمایه‌گذاری نوعی مؤسسه مالی است که به نمایندگی از سهام‌داران یا مشتریان خود در اوراق بهادار مانند سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری یا اوراق‌قرضه سرمایه‌گذاری می‌کند. شرکت سرمایه‌گذاری می‌تواند بسته به نحوه انتشار و بازخرید سهام خود، با پایان یا بسته باشد. همچنین بسته به ساختار و اهداف آن، می‌تواند به‌عنوان صندوق سرمایه‌گذاری مشترک، صندوق قابل‌معامله در بورس، تراست سرمایه‌گذاری واحد یا صندوق تأمینی طبقه‌بندی شود.

تفاوت بین هلدینگ و شرکت سرمایه‌گذاری

1. تفاوت اصلی بین هلدینگ و شرکت سرمایه‌گذاری این است که یک هلدینگ مالک یا کنترل‌کننده شرکت‌های دیگر است، درحالی‌که یک شرکت سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند. هلدینگ می‌تواند در صنایع و بخش‌های مختلف شرکت‌های تابعه داشته باشد، درحالی‌که شرکت سرمایه‌گذاری معمولاً بر یک طبقه یا بازار دارایی خاص تمرکز می‌کند.

2. همچنین هلدینگ می‌تواند بر تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌های شرکت‌های تابعه خود تأثیر بگذارد، درحالی‌که یک شرکت سرمایه‌گذاری معمولاً در شرکت‌هایی که در آنها سرمایه‌گذاری می‌کند، نقشی منفعل دارد.

3. تفاوت دیگر بین شرکت هلدینگ و شرکت سرمایه‌گذاری این است که هلدینگ فقط از سود سهام و عایدی سرمایه‌ای که از شرکت‌های تابعه خود دریافت می‌کند مشمول مالیات می‌شود، درحالی‌که شرکت سرمایه‌گذاری از درآمد خالص و توزیع آن بین سهام‌داران یا مشتریان خود مالیات می‌گیرد.

4. هلدینگ همچنین می‌تواند از ادغام مالیاتی بهره‌مند شود که به آن امکان می‌دهد زیان یک شرکت تابعه را در مقابل سود شرکت دیگر جبران کند. از سوی دیگر، شرکت سرمایه‌گذاری تابع مقررات و الزامات قوانین و مراجع اوراق بهادار در حوزه‌های قضایی محل فعالیت خود است.

فعالیت یا ساختار هلدینگ چیست؟

یک هلدینگ بسته به اهداف خود می‌تواند فعالیت‌ها و ساختارهای متفاوتی داشته باشد. برخی از انواع متداول هلدینگ‌ها عبارت‌اند از:

1. شرکت هلدینگ عامل

شرکت هلدینگی است که دارای یک یا چند شرکت تابعه فعال در زمینۀ تولید کالا یا خدمات است. شرکت مادر هلدینگ هم جهت‌گیری استراتژیک، پشتیبانی مالی و خدمات اداری را به شرکت‌های تابعه خود ارائه می‌دهد و ممکن است خودش در برخی از فعالیت‌های تجاری شرکت کند. نمونه‌ای از یک شرکت هلدینگ فعال برکشایر هاتاوی است که مالک و اداره‌کننده شرکت‌هایی در صنایع مختلف مانند بیمه، انرژی، حمل‌ونقل و کالاهای مصرفی است.

2. شرکت هلدینگ خالص

هلدینگی است که از خود فعالیت تجاری ندارد و فقط برای مالکیت یا کنترل سایر شرکت‌ها وجود دارد. هلدینگ هیچ‌گونه خدمات و حمایتی به شرکت‌های تابعه خود ارائه نمی‌دهد و تنها سود سهام و عایدی سرمایه را از آنها دریافت می‌کند. نمونه‌ای از یک هلدینگ خالص آلفابت است که مالک گوگل و شرکت‌های دیگر مانند یوتیوب، وایمو و فیت بیت است.

3. شرکت هلدینگ واسطه

شرکت هلدینگی است که تحت مالکیت یا کنترل شرکت هلدینگ دیگری است و به نوبه خود مالک یا کنترل‌کننده شرکت‌های دیگر است. شرکت هلدینگ واسط به‌عنوان رابط بین شرکت هلدینگ مادر و شرکت‌های تابعه عمل می‌کند و ممکن است برخی از فعالیت‌های تجاری خود را نیز داشته باشد. نمونه‌ای از یک شرکت هلدینگ واسطه فیس‌بوک فن آوری است که متعلق به فیس‌بوک است و مالک Oculus و سایر شرکت‌ها مانند CTRL-Labs و Mapillary است.

4. شرکت هلدینگ شخصی

این شرکت هلدینگی است که مالک آن یک یا چند نفر حقیقی هستند. شرکت مادر دارایی‌هایی مانند سهام، اوراق‌قرضه، املاک و مستغلات یا آثار هنری را که برای صاحبان درآمد می‌سازد را در اختیار دارد یا کنترل می‌کند. این شرکت هلدینگ همچنین می‌تواند دارایی‌ها را در برابر طلبکاران، دعاوی حقوقی یا مالیات‌ بر ارث محافظت کند. نمونه‌ای از یک شرکت هلدینگ شخصی Cascade Investment است که متعلق به بیل گیتس است و دارای سهام در شرکت‌های مختلفی مانند مایکروسافت، برکشایر هاتاوی و راه‌آهن ملی کانادا است. همچنین هلدینگ چابک نیز از هلدینگ شخصی است.

انواع هلدینگ

یک شرکت هلدینگ را نیز می‌توان براساس میزان مالکیت یا کنترلی که بر شرکت‌های تابعه خود دارد به انواع مختلفی طبقه‌بندی کرد. برخی از انواع متداول شرکت‌های هلدینگ عبارت‌اند از:

1. شرکت هلدینگ اکثریت

این شرکت هلدینگی است که بیش از 50 درصد از سهام شرکت های تابعه خود را در اختیار دارد که به آن قدرت انتخاب هیئت مدیره و تأثیرگذاری بر مدیریت و سیاست‌های شرکت‌های تابعه را می‌دهد. یک شرکت هلدینگ اکثریت می‌تواند صورت‌های مالی شرکت‌های تابعه خود را ادغام کند و از ادغام مالیاتی بهره‌مند شود. نمونه ای از یک شرکت هلدینگ اکثریت والمارت است که بیش از 50 درصد از سهام شرکت های تابعه خود مانند Sam’s Club، Flipkart و Asda را در اختیار دارد.

نمونه ایرانی هلدینگ اکثریت، هلدینگ خلیج‌ فارس است.  شرکت هلدینگ خلیج‌ فارس یک هلدینگ بزرگ در زمینۀ امور پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی است. هلدینگ خلیج ‌فارس در سال 1389 راه‌اندازی شد و دفتر مرکزی آن در تهران قرار دارد. پتروشیمی کارون، پتروشیمی اروند، پتروشیمی خوزستان، پتروشیمی ارومیه، پتروشیمی بندر امام، پتروشیمی پارس، پتروشیمی شهید تندگویان و پتروشیمی بوعلی سینا برخی از شرکت‌های زیر مجموعه هلدینگ خلیج فارس است.

2. شرکت هلدینگ اقلیت

این نوع هلدینگ شرکت هلدینگی است که کمتر از 50 درصد از سهام شرکت‌های تابعه خود را با حق رای در اختیار دارد و در آنها نفوذ دارد، اما کنترلی بر شرکت‌های تابعه ندارد. یک شرکت هلدینگ اقلیت نمی‌تواند صورت‌های مالی شرکت های تابعه خود را ادغام کند و ممکن است مجبور باشد سرمایه‌گذاری های خود را با استفاده از روش حقوق صاحبان سهام یا روش بهای تمام شده حسابداری کند. نمونه‌ای از یک شرکت هلدینگ اقلیت، Tencent است که کمتر از 50٪ سهام شرکت‌های تابعه خود مانند Riot Games، Epic Games و Spotify را در اختیار دارد.

3. شرکت هلدینگ با مالکیت کامل

این شرکت هلدینگی است که 100 درصد سهام شرکت‌های تابعه خود را در اختیار دارد و به آن کنترل و مالکیت کامل بر شرکت های تابعه می‌دهد. یک شرکت هلدینگ با مالکیت کامل همچنین می‌تواند ساختار و حاکمیت شرکتی را ساده‌سازی کند و هزینه‌های مبادله و تضاد منافع بین شرکت‌های تابعه را کاهش دهد. نمونه‌ای از یک شرکت هلدینگ با مالکیت کامل متعلق به آمازون است که مالک 100٪ سهام شرکت‌های تابعه خود مانند AWS، Whole Foods و Zappos است.

مزایا و معایب ساختار هلدینگ

ساختار هر هلدینگ بسته به موقعیت و اهداف آن هلدینگ و شرکت‌های تابعه می‌تواند مزایا و معایب مختلفی داشته باشد. برخی از مزایا و معایب احتمالی عبارت‌اند از:

مزایا:

1. تنوع

ساختار هلدینگ می‌تواند به آن اجازه دهد تا پرتفوی خود را متنوع کند تا خطرها و عدم‌قطعیت‌ها در یک صنعت یا بازار واحد کاهش یابد. هلدینگ همچنین می‌تواند از هم‌افزایی و مکمل‌ها در میان شرکت‌های تابعه خود استفاده کند و با فروش متقابل، به‌اشتراک‌گذاری منابع، یا انتقال دانش و.. برای آنها ارزش بسازد.

2. کارایی مالیاتی

ساختار هلدینگ می‌تواند آن را قادر سازد تا با بهره‌گیری از قوانین و مقررات مالیاتی در حوزه‌های قضایی مختلف، تعهدات و مزایای مالیاتی خود را بهینه کند. هلدینگ همچنین می‌تواند از مالیات مضاعف بر درآمد شرکت‌های تابعه خود، با دریافت سود سهام یا عواید سرمایه‌ای از مالیات معاف شود یا آن را کاهش دهد. یک هلدینگ همچنین می‌تواند از تلفیق مالیات، اعتبارات مالیاتی یا زیان مالیاتی برای کاهش نرخ مؤثر مالیاتی خود استفاده کند.

3. انعطاف‌پذیری مالی

ساختار هلدینگ می‌تواند با استفاده از دارایی‌ها و جریان‌های نقدی شرکت‌های تابعه خود به‌عنوان وثیقه یا منابع تأمین مالی، انعطاف‌پذیری مالی و دسترسی به سرمایه بیشتری را برای هلدینگ فراهم کند. هلدینگ همچنین می‌تواند با انتشار اوراق‌قرضه یا سهامی که پشتوانه اعتبار و شهرت شرکت‌های تابعه‌اش است، سرمایه را آسان‌تر و ارزان‌تر افزایش دهد. همچنین می‌تواند با سرمایه‌گذاری در سودآورترین یا امیدوارکننده‌ترین شرکت‌های تابعه یا واگذاری از شرکت‌های دارای عملکرد ضعیف یا غیراصلی، سرمایه را با کارآمدتر و استراتژیک‌تر تخصیص دهد.

معایب:

1. پیچیدگی

یک ساختار هلدینگ می‌تواند با افزودن لایه‌ها و نهادهای بیشتر به سازمان، پیچیدگی و هزینه‌های ساختار و حاکمیت شرکتی را افزایش دهد. یک شرکت هلدینگ ممکن است مجبور باشد با مسائل قانونی، مقرراتی و حسابداری بیشتری سروکار داشته باشد و قوانین و الزامات حوزه‌های قضایی و مراجع مختلف را رعایت کند. یک شرکت هلدینگ همچنین ممکن است مجبور باشد به طور مؤثرتر و مکرر با شرکت‌های تابعه خود هماهنگ و ارتباط برقرار کند و هر گونه درگیری یا اختلافی را که ممکن است بین آنها ایجاد شود حل‌وفصل کند.

2. مشکلات نمایندگی

یک ساختار هلدینگ می‌تواند مشکلات نمایندگی و عدم انطباق منافع را بین شرکت هلدینگ و شرکت‌های تابعه آن یا بین خود شرکت‌های تابعه ایجاد کند. یک شرکت هلدینگ ممکن است مجبور باشد عملکرد و رفتار شرکت‌های تابعه خود را نظارت و کنترل کند و اطمینان حاصل کند که آنها به نفع شرکت هلدینگ و سهام‌داران آن عمل می‌کنند. یک شرکت هلدینگ همچنین ممکن است مجبور شود استقلال و مسئولیت‌پذیری شرکت‌های تابعه خود را متعادل کند و انگیزه‌ها و پاداش‌های مناسب را برای آنها فراهم کند.

3. ریسک‌های نظارتی

ساختار هلدینگ می‌تواند یک شرکت هلدینگ را در معرض خطرات و چالش‌های نظارتی بیشتری قرار دهد، به‌ویژه اگر در صنایع یا بازارهای بسیار نظارت‌ شده یا حساس فعالیت کند. یک شرکت هلدینگ ممکن است مجبور باشد با نظارت و نظارت بیشتری از سوی تنظیم‌کننده‌ها و مقامات مواجه شود و از قوانین و استانداردهای بیشتری مانند قوانین ضد تراست، حمایت از مصرف‌کننده یا قوانین زیست‌محیطی پیروی کند. یک شرکت هلدینگ همچنین ممکن است مجبور باشد با فشارها و انتقادات سیاسی و اجتماعی بیشتری دست‌وپنجه نرم کند و شهرت و وجهه خوبی در بین سهام‌داران و مردم حفظ کند.

مدارک و مراحل لازم جهت ثبت شرکت هلدینگ

مدارک و مراحل ثبت شرکت هلدینگ ممکن است بسته به حوزه قضایی و نوع شرکت هلدینگ متفاوت باشد. بااین‌حال، برخی از اسناد و رویه‌های رایج عبارت‌اند از:

1. انتخاب نام و نوع هلدینگ

اولین قدم انتخاب یک نام مناسب و منحصربه‌فرد برای هلدینگ و بررسی دردسترس‌بودن و قانونی‌بودن آن با مراجع مربوطه است. مرحله بعدی تصمیم‌گیری در مورد نوع و ساختار شرکت هلدینگ است.

2. تهیه اساسنامه

مرحله دوم تهیه اساسنامۀ شرکت هلدینگ است که اسناد قانونی تعیین‌کننده هدف و قوانین هلدینگ است. اساسنامه و آیین‌نامه ممکن است شامل اطلاعاتی از قبیل نام، آدرس و نماینده ثبت شده شرکت هلدینگ، تعداد و انواع سهام و سهام‌داران، هیئت‌مدیره و مدیران و حقوق و مسئولیت‌های طرفین باشد.

3. بایگانی مدارک و پرداخت هزینه‌ها

مرحله سوم، ثبت اساسنامه و آیین‌نامه و سایر مدارک موردنیاز به مراجع ذی‌صلاح از جمله وزارت صنعت و یا اداره ثبت شرکت‌ها است. مرحله بعدی پرداخت هزینه‌ها و مالیات‌های لازم است.

4. اخذ مجوزها و مجوزهای لازم

گام چهارم اخذ مجوزهای لازم از مراجع مربوطه مانند وزارت صنعت است. مجوزها ممکن است بسته به ماهیت و محدوده شرکت هلدینگ و شرکت‌های تابعه آن متفاوت باشد و ممکن است شامل مجوزهای تجاری، مالیاتی، تجاری یا محیطی باشد.

5. تملک یا تشکیل شرکت‌های فرعی

مرحله پنجم، تملک یا تشکیل شرکت‌های فرعی است که شرکت هلدینگ می‌خواهد مالکیت یا کنترل آن‌ها را در اختیار داشته باشد. هلدینگ می‌تواند شرکت‌های فرعی را با خرید سهام یا دارایی‌های آنها یا ادغام با آنها خریداری کند. شرکت هلدینگ همچنین می‌تواند با ایجاد نهادهای جدید یا جداسازی واحدهای موجود، شرکت‌های تابعه را تشکیل دهد. شرکت هلدینگ ممکن است مجبور باشد برای خرید یا تشکیل شرکت‌های تابعه، بررسی، ارزیابی، مذاکره و تأمین مالی را انجام دهد.

6. مدیریت و نظارت بر شرکت‌های تابعه

گام نهایی، مدیریت و نظارت بر عملکرد و فعالیت‌های شرکت‌های تابعه و ارائه حمایت‌ها و راهنمایی‌های لازم است. شرکت هلدینگ ممکن است مجبور باشد استراتژی، چشم‌انداز و فرهنگ شرکتی را برای شرکت‌های تابعه طراحی و اجرا کند و آنها را با اهداف و ارزش‌های شرکت هلدینگ هماهنگ کند. شرکت هلدینگ همچنین ممکن است مجبور باشد بر جنبه‌های مالی، عملیاتی و قانونی شرکت‌های تابعه نظارت و ارزیابی کند و از انطباق و پاسخگویی آنها اطمینان حاصل کند.

به‌طورکلی، تیتر مدارک لازم برای ثبت هلدینگ به‌صورت زیر است:

• مدارک مربوط به اعطای مجوزات لازم
• روزنامه رسمی ثبت شرکت هلدینگ یا شرکت مادر
• روزنامه رسمی مربوط به ثبت شرکت‌های زیرمجموعه
• کپی مدارک مربوط به اعضای هلدینگ و نماینده شرکت‌های زیرمجموعه
• گواهی مربوط عدم به سوءپیشینه اعضای شرکت هلدینگ و شرکت‌های زیرمجموعه
• اساسنامه شرکت

درصورتی‌که شرکت ثبت شده ندارید نیاز است علاوه بر مدارکی که در بالا بیان شد مدارک دیگری را هم تهیه کنید که شامل موارد زیر است:

• تأییدیه آدرس و کد پستی شرکت.
• ارائه نام ۵ نام مناسب برای شرکت.
• اظهارنامه ثبت شرکت در دو نسخه.
• صورت‌جلسه که نشان‌دهنده افراد صلاحیت‌دار برای حق امضای شرکت است.
• صورت‌جلسه تشکیل شرکت که توسط مجمع‌عمومی مؤسس تنظیم شده است.
• گواهی بانکی برای پرداخت سرمایه شرکت که نشان‌دهنده پرداخت ۳۵ درصد از سرمایه شرکت است.

سخن نهایی

شرکت هلدینگ نوعی از نهاد تجاری است که مالک یا کنترل شرکت‌های دیگری به نام شرکت‌های تابعه است. یک هلدینگ بسته به اهداف خود می‌تواند مزایا و معایب مختلفی داشته باشد. همچنین یک هلدینگ بسته به میزان مالکیت یا کنترلی که بر شرکت‌های تابعه خود دارد، می‌تواند انواع و ساختارهای مختلفی داشته باشد. ثبت شرکت هلدینگ با رعایت مدارک و مراحل لازم ممکن است بسته به حوزه قضایی و نوع شرکت هلدینگ متفاوت باشد. یک شرکت هلدینگ همچنین می‌تواند با شرکت سرمایه‌گذاری متفاوت باشد، این نهاد سرمایه‌گذاری نوعی مؤسسه مالی است که به‌جای مالکیت یا کنترل شرکت‌های دیگر، در اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند.