نوآوری فرایند طراحی و اجرای محصولات، خدمات یا راه‌حل‌های جدید و ارزشمند است که نیازها و انتظارات مشتریان یا کاربران را برآورده می‌کند. نوآوری به کسب و کارها کمک می‌کند تا مزیت رقابتی کسب کنند، رضایت و وفاداری مشتری را افزایش دهند و به رشد و سودآوری برسند.
راه‌ها و رویکردهای مختلفی برای نوآوری وجود دارد و کسب‌وکارها باید مدلی را انتخاب کنند که به بهترین شکل با اهداف، منابع و شرایط آنها مطابقت دارد. یکی از مهم‌ترین تمایزات در نوآوری، بین نوآوری باز و بسته است.
نوآوری باز و بسته دو مدل متضاد مدیریت نوآوری هستند که در نحوه تعریف، رویکرد و اجرای متفاوت هستند. نوآوری باز، مدلی است که از ایده‌ها و همکاری خارجی استفاده می‌کند، درحالی‌که نوآوری بسته، مدلی است که بر تحقیق و توسعه داخلی و فرایندهای اختصاصی متکی است. هر دو مدل مزایا و معایب خاص خود را دارند و کسب‌وکارها باید آنها را به‌دقت و به طور استراتژیک ارزیابی کنند.
در این مقاله از بلاگ هلدینگ چابک، بررسی خواهیم کرد که نوآوری باز و بسته چیست؟ چگونه کار می‌کنند؟ چه مزایا و چالش‌هایی را به دنبال دارند؟ در نهایت، راهنمایی کاملی را برای انتخاب مدل مناسب نوآوری برای کسب‌وکار شما و اتخاذ رویکردی ترکیبی و انعطاف‌پذیر بر اساس نیازها و اهدافتان ارائه می‌دهیم.
مروری بر نوآوری باز
نوآوری باز، مدلی از نوآوری است که مبتنی بر این ایده است. در این مدل، کسب و کارها از ایده‌ها و همکاری خارجی برای ارتقای قابلیت‌ها و نتایج نوآوری خود استفاده می‌کنند.
نوآوری باز مبتنی بر اصول اصلی زیر است:
- کسب‌وکارها نباید صرفاً به تحقیق و توسعه و منابع خود متکی باشند، بلکه باید از منابع فراوانی مثل مشتریان، کاربران، شرکا، تأمین‌کنندگان، رقبا، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و… که خارج از مرزهای کسب‌وکار آنها هستند استفاده کنند.
- کسب‌وکارها نه‌تنها باید از ایده‌ها و همکاری‌های خارجی برای طراحی و بهبود محصولات یا خدمات خود استفاده کنند، بلکه باید ایده‌ها و همکاری‌های خود را از طریق صدور مجوز، اسپین‌آف، سرمایه‌گذاری مشترک و… با دیگران به اشتراک بگذارند.
- کسب‌وکارها نباید نوآوری را به چشم یک فرایند خطی یا متوالی ببینند، بلکه باید به چشم فرایندی پویا و تکرارشونده به آن نگاه کنند. جایی که ایده‌ها و راه‌حل‌ها می‌توانند در داخل و خارج کسب‌وکار جریان پیدا کنند. همچنین باید توجه داشت که بازخورد و اعتبارسنجی می‌تواند در هر مرحله از این فرایند رخ دهد.
مروری بر نوآوری بسته
نوآوری بسته، مبتنی بر این ایده است که مشاغل باید در تحقیق و توسعه به منابع خود تکیه کنند و فرایندها و نتایج نوآوری را در محدوده سازمان خود نگه دارند.
نوآوری بسته مبتنی بر اصول سنتی زیر است:
- کسب و کارها باید به‌جای تکیه بر منابع خارجی دانش و تخصص، روی منابع و تحقیق و توسعه خود سرمایه‌گذاری کنند تا ایده‌ها و راه‌حل‌های مخصوص خود را تولید و توسعه دهند.
- کسب و کارها باید از ایده‌ها و راه‌حل‌های خود محافظت کنند و از افشای آنها یا کپی‌برداری توسط دیگران، جلوگیری کنند.
- کسب و کارها باید فرایندی خطی و متوالی را در نوآوری دنبال کنند. در این فرایند، ایده‌ها و راه‌حل‌ها در داخل تولید و توسعه می‌یابند و سپس به خارج منتقل و تجاری می‌شوند.
تفاوت‌های کلیدی بین نوآوری باز و بسته
نوآوری باز و بسته دو مدل متضاد مدیریت نوآوری هستند که در نحوه تعریف، رویکرد و اجرای نوآوری متفاوت هستند. برخی از تفاوت‌های اصلی آنها را در ادامه خواهیم شناخت.
تعریف و رویکرد
نوآوری باز به‌عنوان فرایندی مشارکتی و پویا تعریف می‌شود. در این مدل ایده‌ها و راه‌حل‌ها می‌توانند هم از داخل و هم از خارج کسب‌وکار بیایند، و بازخورد و اعتبارسنجی می‌تواند در هر مرحله از فرایند رخ دهد. در مقابل اما نوآوری بسته، فرایند نوآوری را به‌عنوان فرایندی کنترل شده و متوالی تعریف می‌کند. در این فرایند، ایده‌ها و راه‌حل‌ها در داخل تولید و توسعه می‌یابند و سپس به خارج منتقل و تجاری می‌شوند.
منبع ایده‌ها
نوآوری باز از منابع، ایده‌ها و تخصص خارجی مانند مشتریان، کاربران، شرکا، تأمین‌کنندگان، رقبا، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و… استفاده می‌کند تا توانایی‌ها و نتایج نوآوری خود را افزایش دهد.
نوآوری بسته به منابع و فرایند تحقیق و توسعه داخل سازمان متکی است. در این مدل، ایده‌ها و راه‌حل‌ها در داخل سازمان تولید و توسعه می‌یابند و بر منابع خارجی دانش و تخصص تکیه نمی‌کنند.
همکاری در مقابل کنترل
نوآوری باز بر همکاری تأکید دارد و ذی‌نفعان مختلف مانند مشتریان، کاربران، کارمندان، شرکا و غیره را در طول فرایند نوآوری درگیر می‌کند. اما نوآوری بسته بر کنترل و حفاظت تأکید دارد. فرایندها و نتایج نوآوری را در محدوده کسب‌وکار نگه می‌دارد تا از نشت اطلاعات یا کپی‌شدن آنها توسط دیگران جلوگیری شود.
اشتراک ریسک و پاداش
نوآوری باز، ریسک و پاداش نوآوری را بین ذی‌نفعان مختلف توزیع می‌کند و ایده‌ها و راه‌حل‌های خود را از طریق مجوزها، سرمایه‌گذاری‌های مشترک و موارد دیگر به اشتراک می‌گذارد. اما در نوآوری بسته تمام ریسک و پاداش نوآوری به عهده کسب‌وکار است و از ایده‌ها و راه‌حل‌های خود از طریق ثبت اختراع، اسرار تجاری، و قراردادهای قانونی محافظت می‌کند.
این تفاوت‌ها منعکس‌کننده اصول و دیدگاه‌های متفاوتی است که این دو مدل نوآوری دارند و اینکه چگونه بر استراتژی‌ها و شیوه‌های نوآوری کسب‌وکارها تأثیر می‌گذارند.
مزایای نوآوری باز
نوآوری باز می‌تواند مزایای مختلفی برای کسب‌وکارها به همراه داشته باشد، هم از نظر محصولات یا خدمات آنها و هم از نظر استراتژی‌های تجاری کلی. برخی از این مزایا را در ادامه مطلب در اختیار شما قرار داده‌ایم.
افزایش خلاقیت و تنوع
نوآوری باز می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا خلاقیت و تنوع خود را افزایش دهند. همچنین با این مدل می‌توانند ایده‌ها و راه‌حل‌های بیشتر و بهتری را با بهره‌گیری از منابع، دانش و تخصصی که خارج از مرزهای آنها وجود دارد، تولید کنند. کسب‌وکارها می‌توانند از راه همکاری با شرکای خارجی مانند مشتریان، کاربران، تأمین‌کنندگان، رقبا، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و… به مهارت‌ها، دیدگاه‌ها و تجربیات مختلفی دسترسی داشته باشند و از آنها استفاده کنند تا راه‌های جدید خلق ارزش برای مشتریان خود را کشف کنند.
توسعه و نوآوری شتابان
نوآوری باز می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا با استفاده از منابع خارجی و همکاری، به توسعه و نوآوری خود سرعت بخشند و محصولات یا خدمات خود را سریع‌تر و کارآمدتر ارائه دهند. کسب‌وکارها با به اشتراک گذاشتن ایده‌ها و راه‌حل‌های خود با دیگران، از راه‌هایی مثل صدور مجوز، اسپین‌آف، سرمایه‌گذاری مشترک و… می‌توانند ریسک‌ها و هزینه‌های خود را کاهش دهند و کیفیت و سرعت خود را بالا ببرند.
همچنین کسب‌وکارها می‌توانند با استفاده از حلقه‌ها و داده‌هایی که حاصل بازخوردهای دیگران است، راه‌حل‌های خود را تأیید و اصلاح کنند تا اطمینان حاصل کنند که نیازها و انتظارات مشتریان خود را برآورده می‌کنند.
افزایش رقابت و تمایز
نوآوری باز می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا قدرت رقابت و تمایز خود را در بازار افزایش دهند و مزیت رقابتی خلق کنند. همچنین می‌توانند ایده‌ها و راه‌حل‌ها را با استفاده از فرایندهای مشارکتی و پویا، در داخل و خارج کسب‌وکار به جریان بیندازند تا بازخورد و اعتبارسنجی صحیح در هر مرحله از فرایند نوآوری رخ دهد.
چالش‌های نوآوری باز
نوآوری باز مدلی بی‌عیب یا آسان نیست و ممکن است چالش‌ها و مشکلاتی را به دنبال داشته باشد که کسب‌وکارها باید از آنها آگاه باشند و برایشان آماده شوند. برخی از این چالش‌ها را در ادامه مرور می‌کنیم.
نگرانی‌های مربوط به مالکیت فکری
نوآوری باز ممکن است خطرات و مسائل مربوط به حفاظت و مدیریت مالکیت فکری مانند ثبت اختراع، علائم تجاری و اسرار تجاری را به وجود آورد. مشاغلی که از نوآوری باز استفاده می‌کنند ممکن است با احتمال از دست دادن یا به خطر انداختن حقوق مالکیت معنوی خود یا نقض حقوق مالکیت معنوی دیگران روبرو شوند. این کسب‌وکارها باید سیاست‌ها و توافق‌های شفاف و جامعی درباره نحوه رسیدگی به مالکیت معنوی، حل‌وفصل اختلافات و درگیری‌هایی که ممکن است به وجود آید را داشته باشند.
مدیریت همکاری‌های خارجی
نوآوری باز ممکن است به تلاش و منابع بیشتری برای مدیریت همکاران خارجی مانند مشتریان، کاربران، شرکا، تأمین‌کنندگان، رقبا، دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و… نیاز داشته باشد.
کسب‌وکارهایی که از نوآوری باز استفاده می‌کنند ممکن است با چالش‌های یافتن و انتخاب شرکای مناسب، ایجاد و حفظ اعتماد و ارتباط، همسویی اهداف و ارزش‌ها، ارتباط و تبادل اطلاعات مواجه شوند. آنها باید ابزارها و پلتفرم‌های مؤثر و کارآمدی برای تسهیل و حمایت از همکاری‌های خارجی، نظارت و سنجش عملکردها و نتایج داشته باشند.
تغییر فرهنگی و سازمانی
نوآوری باز ممکن است تغییرات فرهنگی و سازمانی قابل‌توجهی را به دنبال داشته باشد. زیرا ممکن است هنجارها و شیوه‌های موجود کسب‌وکار را به چالش بکشد و نیاز به طرز فکر و مهارت متفاوتی از سوی کارکنان و مدیران داشته باشد.
کسب‌وکارهایی که از نوآوری باز استفاده می‌کنند ممکن است با چالش‌های غلبه بر مقاومت و بدبینی، پرورش فرهنگ کار مشارکتی و خلاقانه، توسعه و ارتقای مهارت‌ها و شایستگی‌های کارکنان و مدیران خود مواجه شوند. این کسب‌وکارها باید چشم‌انداز و رهبری قدرتمندی داشته باشند و آموزش‌ها و مشوق‌های کافی را به کارکنان و مدیران خود ارائه دهند.
نوآوری باز رویکردی بدون چارچوب نیست، بلکه طرز فکر و فرایندی است که کسب‌وکارها باید آن را اتخاذ کنند و با زمینه‌ها و اهداف خاص خود تطبیق دهند. همچنین کسب‌وکارها باید چالش‌ها و مشکلاتی را که نوآوری باز ممکن است به همراه داشته باشد، در نظر بگیرند و از نکات و استراتژی‌های عملی برای غلبه بر آنها استفاده کنند.
مزایای نوآوری بسته
نوآوری بسته می‌تواند مزایایی از نظر محصولات، خدمات، استراتژی‌های تجاری و… برای کسب‌وکارها به همراه داشته باشد. برخی از مزایای نوآوری بسته را در ادامه باهم مرور می‌کنیم.
کنترل بر کل فرایند نوآوری
نوآوری بسته می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا کنترل کاملی بر فرایند نوآوری خود داشته باشند و اطمینان حاصل کنند که حرف آخر را درباره ایده‌ها و راه‌حل‌های خود می‌زنند. کسب‌وکارها می‌توانند با تکیه بر تحقیق و توسعه، منابع، فرایندها و نتایج نوآوری درون‌سازمانی خودشان، از دخالت یا تأثیر عوامل خارجی مانند رقبا یا مشتریان جلوگیری کرده یا آنها را به حداقل برسانند.
حفاظت از مالکیت فکری
نوآوری بسته می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا از مالکیت معنوی خود مانند اختراعات، علائم تجاری و اسرار تجاری محافظت کنند تا از لو رفتن یا کپی‌کردن آنها توسط دیگران جلوگیری کنند. کسب‌وکارها می‌توانند با استفاده از روش‌های مختلف مانند ثبت اختراع، اسرار تجاری و قراردادهای قانونی، برای حفاظت و کنترل ایده‌ها و راه‌حل‌ها، از مزیت رقابتی خود محافظت کرده و درآمد و سودآوری را افزایش دهند.
کیفیت و ثبات محصولات یا خدمات
نوآوری بسته می‌تواند به کسب‌وکارها کمک کند تا کیفیت و ثبات محصولات یا خدماتشان را حفظ و بهبود بخشند و اطمینان حاصل کنند که استانداردها و انتظارات مشتریان را برآورده می‌کنند یا از آنها فراتر می‌روند. با پیروی از یک فرایند خطی و متوالی که طی آن ایده‌ها و راه‌حل‌ها در داخل تولید و توسعه می‌یابند و سپس تجاری می‌شوند، می‌توانند اطمینان حاصل کنند که محصولات یا خدمات آنها کاملاً آزمایش می‌شوند و با کیفیت بالا ارائه می‌شوند.
چالش‌های نوآوری بسته
نوآوری بسته مدلی کامل یا آسان از نوآوری نیست و ممکن است چالش‌ها و مشکلاتی را در پی داشته باشد که کسب‌وکارها باید از آن آگاه باشند و برای آن آماده شوند. برخی از این چالش‌ها را در ادامه مطلب مرور می‌کنیم.
دسترسی محدود به ایده‌ها و تخصص خارجی
نوآوری بسته ممکن است دسترسی کسب‌وکارها به منابع خارجی دانش و تخصص را محدود کند. کسب‌وکارهایی که از نوآوری بسته استفاده می‌کنند، فرصت استفاده از منابع فراوان و متنوع ایده‌ها و راه‌حل‌هایی که خارج از مرزهایشان وجود دارد را از دست می‌دهند.
رکود
نوآوری بسته ممکن است به رکود منجر شود، زیرا کسب‌وکارها ممکن است نسبت به تحقیق و توسعه و منابع خود بیش از حد اطمینان داشته باشند و انگیزه خود برای نوآوری و بهبود را از دست بدهند. این کسب‌وکارها ممکن است با خطر سبقت‌گرفتن رقبای چابک‌تر و یا تغییر ترجیحات مشتری و شرایط بازار مواجه شوند.
ریسک و هزینه بیشتر نوآوری
نوآوری بسته ممکن است ریسک و هزینه نوآوری بالاتری را به دنبال داشته باشد، زیرا مشاغل مجبور هستند بار کامل و مسئولیت فرایند نوآوری خود را به دوش بکشند. کسب‌وکارهایی که از نوآوری بسته استفاده می‌کنند با چالش‌های سرمایه‌گذاری هنگفت در تحقیق و توسعه و حفاظت و کنترل ایده‌های خود مواجه هستند. این موضوع ممکن است زمان و هزینه زیادی را مصرف کند و نتیجه موفقیت‌آمیز یا سودآور را تضمین نکند.
نوآوری بسته طرز فکر و فرایندی است که کسب‌وکارها باید آن را با زمینه‌ها و اهداف خاص خود تطبیق دهند. همچنین باید چالش‌ها و مشکلاتی را که نوآوری بسته ممکن است به همراه داشته باشد، در نظر بگیرند و از نکات و استراتژی‌های عملی برای کاهش آنها استفاده کنند.
انتخاب مدل مناسب برای کسب‌وکار شما
انتخاب بین نوآوری باز و بسته تصمیمی ساده یا سرراست نیست، زیرا به عوامل و شرایط مختلفی بستگی دارد که برای هر کسب‌وکاری منحصربه‌فرد است. برخی از عواملی که کسب‌وکارها باید هنگام انتخاب بین نوآوری باز و بسته در نظر بگیرند به شرح زیر است.
اهداف و مقاصد تجاری
کسب‌وکارها باید در نظر داشته باشند که اهداف و مقاصدشان چیست و برای دستیابی به آنها به کدام یک از این دو مدل نوآوری نیاز دارند. برای مثال، اگر کسب‌وکاری بخواهد نوآوری مخرب یا رادیکال داشته باشد، ممکن است از نوآوری باز بیشتر از نوآوری بسته سود ببرد، زیرا می‌تواند به ایده‌ها و راه‌حل‌های متنوع‌تر و بدیع‌تری دسترسی داشته باشد. از سوی دیگر اگر کسب‌وکاری بخواهد نوآوری پایداری ارائه کند، بهتر است از نوآوری بسته بهره ببرد، زیرا می‌تواند محصولات یا خدمات موجود خود را بهبود بخشد.
منابع و قابلیت‌های کسب‌وکار
کسب‌وکارها باید در نظر داشته باشند که منابع و قابلیت‌هایشان چیست و می‌توانند از عهده کدام مدل بر آیند و از آن حمایت کنند. برای مثال، اگر کسب‌وکاری دارای منابع و قابلیت‌های محدودی باشد، بهتر است از نوآوری باز بهره‌مند شود. زیرا می‌تواند ریسک‌ها و هزینه‌های خود را کاهش دهد و کیفیت و سرعت آن را با استفاده از منابع و همکاری خارجی افزایش دهد. از سوی دیگر، اگر کسب‌وکاری منابع و قابلیت‌های فراوانی داشته باشد، ممکن است از نوآوری بسته بهره‌مند شود، زیرا می‌تواند بر فرایند و نتیجه نوآوری خود کنترل کامل داشته باشد و منابع و فرایندهای خود را بهینه کند.
محیط کسب‌وکار و بازار
کسب‌وکارها باید در نظر داشته باشند که محیط و بازار آنها چگونه است و کدام نوع از این دو مدل پاسخگوی نیاز و تقاضای بازار آنهاست. برای مثال، اگر کسب‌وکاری در محیطی پویا و نامطمئن فعالیت می‌کند و با سطح بالایی از رقابت و نوآوری مواجه است، ممکن است از نوآوری باز بهره ببرد، زیرا می‌تواند با نوسانات و پیچیدگی‌ها کنار بیاید و راه‌حل‌هایی را ارائه دهد که برای مشتریان و سهام‌دارانش مطلوب است.
از سوی دیگر، اگر کسب‌وکاری در محیطی باثبات و قابل‌پیش‌بینی فعالیت می‌کند و با سطح پایین رقابت و نوآوری مواجه است، استفاده از نوآوری بسته برایش بهتر است. با این مدل می‌تواند مزیت رقابتی و تمایز خود را حفظ و بهبود بخشد و راه‌حل‌هایی ارائه دهد که با مشتریان یا کاربرانش سازگار هستند.
هیچ مدل درست یا غلطی از نوآوری وجود ندارد و کسب‌وکارها ممکن است متوجه شوند که یک مدل ممکن است در سناریوها یا موقعیت‌های مختلف مناسب‌تر از مدل دیگر باشد؛ بنابراین، کسب‌وکارها نباید در انتخاب مدل نوآوری سفت‌وسخت باشند، بلکه باید انعطاف‌پذیر و سازگار باشند و بر اساس نیازها و اهداف خاص خود از رویکرد ترکیبی یا یکی از آنها استفاده کنند. برای مثال، کسب‌وکاری ممکن است از نوآوری باز در برخی از مراحل و از نوآوری بسته برای برخی دیگر یا برعکس استفاده کند. همچنین ممکن است کسب‌وکاری بسته به تغییر نیازهای مشتریان، بازار و محیط، بین نوآوری باز و بسته جابه‌جا شود یا آنها را ترکیب کند.
انتخاب مدل مناسب نوآوری تصمیمی استراتژیک و حیاتی است که می‌تواند تأثیر بسزایی در موفقیت و رشد کسب‌وکار داشته باشد. کسب‌وکارها باید شرایط و اهداف منحصربه‌فرد خود را ارزیابی کنند و مدلی را انتخاب کنند که با اهداف آنها همسو باشد.
نتیجه
نوآوری باز و بسته دو مدل متضاد مدیریت نوآوری هستند که در نحوه تعریف، رویکرد و اجرا متفاوت هستند. نوآوری باز از ایده‌ها و همکاری‌های خارجی استفاده می کند، درحالی‌که نوآوری بسته به تحقیق و توسعه داخلی و فرایندهای اختصاصی متکی است. هر دو مدل مزایا و چالش‌های خاص خود را دارند و کسب‌وکارها باید آنها را با دقت و استراتژیک ارزیابی کنند.
در این مقاله به بررسی این موضوع پرداختیم که نوآوری باز و بسته چیست، چگونه کار می‌کنند و چه مزایا و چالش‌هایی را به دنبال دارند. در نهایت، راهنمایی‌هایی در مورد چگونگی انتخاب مدل مناسب برای کسب‌وکار خود و نحوه اتخاذ رویکردی ترکیبی یا انعطاف‌پذیر را بر اساس نیازها و اهداف خاص، به شما ارائه کردیم.
امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید و مطالب جدید و مفیدی یاد گرفته باشید. اگر سؤال، نظر یا تجربه‌ای برای به اشتراک گذاشتن دارید، لطفاً آنها را در قسمت نظرها مطرح کنید. ما دوست داریم از شما بشنویم و از شما بیاموزیم.
با تشکر از همراهی شما
